Những bước chân của giày

Đôi giày da đầu tiên xuất hiện cách đây năm triệu năm. Nó đơn giản chỉ là một mảnh da thú hình oval được buộc túm lại bằng những sợi dây, có thể bằng da thú hoặc cỏ hay lá cói bện lại. Thành ngữ Việt có câu “so chân cho vừa giày”, nhưng trong những ngày đầu tiên của lịch sử giày dép, việc người nào mang giày nào có vô số quy ước chẳng dính dáng gì đến số đo.

Suốt một thời gian dài, giày là một cách để phân biệt đẳng cấp và địa vị trong xã hội. Chỉ cần nhìn vào màu sắc, chiều dài, kiểu dáng đôi giày mà người ta sẽ biết cần phải làm gì với người đi nó: Cung kính hay khinh miệt.

Thời tiết, cũng như những biến cố lịch sử đã và vẫn đang ảnh hưởng rất nhiều đến thứ mà con người mang dưới chân. Khi con người thấy rằng cần phải có gì đó để bảo vệ đôi chân, sandal đã ra đời.

Thời hoàng kim của sandal kéo dài suốt thời cổ đại. Đến thời la mã, sandal không còn phù hợp với những cuộc chinh chiến liên miên – và thế là giày da quân đội ra đời, mở đường cho một cuộc cách mạng của những đôi giày ở các thế kỷ sau. Những đôi giày quân đội đòi hỏi phải có độ “dã chiến” cao, thế nên hình thái phổ biến nhất của chúng chính là boot.

Chắc hẳn bạn sẽ ngạc nhiên khi biết rằng trước thế kỷ 12, hầu hết người dân châu Âu đều đi giày đẽo từ một miếng gỗ được gọi là sabot đến giờ, Hà Lan vẫn hoài niệm quá khứ bằng những chiếc giày này.

Ở Nhật và Anh, biến thái của giày chính là guốc làm bằng vải và gắn trên những mảnh gỗ. Sau đó, người Pháp khởi đầu cơn mê mẩn giày mũi nhọn. Tương truyền mốt này khởi đầu từ một bá tước muốn che đôi chân méo mó của mình.

Mũi giày càng nhọn, càng hợp thời trang. Chẳng mấy chốc, chúng trở nên dài đến mức phải độn cứng để người đi không bị ngã. Sau giày mũi dài, châu Âu lại một phen náo động bởi mốt giày cao gót.

Khởi đầu trào lưu này vẫn là người Pháp, cụ thể hơn, các mệnh phụ Pháp thế kỷ 16. Thế nhưng quý bà Ý lại vượt xa quý bà Pháp về độ cao của gót giày. Ở Venice, nhiều bà mang giày để gỗ cao như cà kheo và nếu không có người hầu đỡ thì họ không thể bước ra khỏi những chiếc thuyền gondola duyên dáng.

Một số loại giày trở thành thời trang chỉ vì thiên hạ a dua theo hoàng gia. Vua Henry VIII của Anh đã khởi đầu mốt giày mũi bằng, mặc dù lý do mang giày kiểu đó của ông rất chính đáng: Để che đi bàn chân đồ sộ sưng phồng vì bệnh tật! Vua Louis XIV của Pháp cũng mang giày cao gót vì lý do tương tự - để che giấu chiều cao khiêm tốn của ông!.

Sau đó, thế kỷ 19 đem đến phát minh lớn nhất về cho những đôi chân: Cốt giày (còn gọi là khuôn). Chính nhờ phát minh này mà năm 1818, lần đầu tiên trong lịch sử, giày có hai chiếc phân biệt: Chân phải và chân trái. Trước đó, mọi chiếc giày đều cùng một dáng - khó chịu, và khó đi, như nhau – cho cả hai chân!

Mỗi thời mỗi khác, người ta cứ thêm rồi lại bớt đi cái gót, thu hẹp rồi lại nới rộng cái cổ giày, thay dây buộc bằng khóa kéo, khóa cài, khóa dán... và họ nhà giày cứ thế mà sinh sôi, nảy nở, từ giày nhung thêu hoa đến da lộn, da bóng, từ giày khiêu vũ đến giày trượt tuyết, hết mũ tròn đến mũ vuông rồi thì nhọn hoắt như cái chông, hết kín gót đến hở gót, hết kín ngón đến hở ngón... giờ đây, có đến hàng trăm loại giày trên thế giới và nó cũng có đủ loại giá. Và bạn không chỉ so chân mà còn cần phải so cả túi cho vừa giày.